កម្ពុជា អាយស៊ីធីខែម ២០២២៖ សន្តិសុខឌីជីថល
សន្តិសុខឌីជីថលគឺជាប្រធានបទមួយដែលនៅក្នុងកម្មវិធី កម្ពុជា អាយស៊ីធីខែម ២០២២។ វាសំដៅលើ វិធីសាស្ត្រដែលប្រើដើម្បីការពារទិន្នន័យអនឡាញ ឯកជនភាព និងអត្តសញ្ញាណរបស់បុគ្គលម្នាក់ ហើយជាប្រធានបទសំខាន់មួយ ពីព្រោះទោះបីជាការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទ និងអ៊ីនធឺណិតបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សក្នុងទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក៏ដោយ ក៏សន្ទស្សន៍នៃជំនាញសុវត្ថិភាពឌីជីថលនៅមានកម្រិតនៅឡើយ។ នោះហើយជាមូលហេតុដែលសិក្ខាសាលាស្តីពីសុវត្ថិភាពអ៊ីនធឺណិតនិងវគ្គចែករំលែកចំនួន ១៦ ត្រូវបានរៀបចំឡើងក្នុងអំឡុងកម្មវិធី កម្ពុជា អាយស៊ីធីខែម ២០២២។ វគ្គទាំងនេះផ្ដល់ឱកាសឱ្យអ្នកចូលរួមបានពិភាក្សាអំពីគោលការណ៍ឯកជនភាពឌីជីថលជាមូលដ្ឋាន ការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍បច្ចេកវិទ្យាប្រកបដោយសុវត្ថិភាព ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ និងព័ត៌មានមិនពិត និងច្រើនទៀត។
ក្នុងយុគសម័យឌីជីថល បច្ចេកវិទ្យាមានសារៈសំខាន់ក្នុងការកែទម្រង់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា។ ដោយទទួលស្គាល់ពីសារៈសំខាន់នៃឧបករណ៍ឌីជីថលនិងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមរយៈស្ថាប័ន និងក្រសួងនានា បានធ្វើសេចក្តីព្រាងនិងអនុវត្តច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិតាមអ៊ីនធឺណិត ដើម្បីត្រួតពិនិត្យ គ្រប់គ្រង និងកាត់បន្ថយហានិភ័យសន្តិសុខអ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេស។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត គឺជាច្បាប់មួយក្នុងចំណោមច្បាប់ទាំងនេះ។ វាត្រូវបានព្រាងក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ ដើម្បីបង្កើតក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ដែលដោះស្រាយឧក្រិដ្ឋកម្ម និងធានាសុវត្ថិភាពតាមអ៊ីនធឺណិត។
ច្បាប់នេះត្រូវបានពិភាក្សាក្នុងកម្មវិធី កម្ពុជា អាយស៊ីធីខែម ២០២២។ លោក ធី ទ្រី នាយកប្រតិបត្តិនៃ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) បានសម្របសម្រួលកិច្ចពិភាក្សា «វឌ្ឍនភាពនៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត» ដែលមានវាគ្មិនកិត្តិយសបីរូប៖ លោក ណុប វី នាយកប្រតិបត្តិ ខេមបូចា, ឧត្តមសេនីយ៍ត្រី ឃួន សុខពិសិដ្ឋ អនុប្រធាននាយកដ្ឋានប្រឆាំងបទល្មើសបច្ចេកវិទ្យានៃក្រសួងមហាផ្ទៃ និងលោកស្រី ឆន សុគន្ធា ប្រធានផ្នែកអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM)។
ក្នុងកិច្ចពិភាក្សាដែលមានរយៈពេលមួយម៉ោងនេះ លោក ឃួន សុខពិសិដ្ឋ បានផ្តល់ព័ត៌មានច្បាស់លាស់ និងធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពអំពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត ដែលមាន ៥៥ មាត្រា និង ៩ ជំពូក ដែលត្រូវបានដាក់ជាក្រុមក្រោមបញ្ហាសន្តិសុខសំខាន់ៗដូចជា ឧក្រិដ្ឋកម្មតាមអ៊ីនធឺណិត ការបោកប្រាស់តាមអ៊ីនធឺណិត និងការរំលោភបំពានលើកុមារ។ លោកបន្តថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះធ្វើតាមគំរូច្បាប់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ដោយមានសំណួររបស់អ្នកសម្របសម្រួល វាគ្មិនមានឱកាសចូលរួមផ្លាស់ប្តូរគំនិតយោបល់គ្នាលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ។ ការពិភាក្សាបានជួយអ្នកចូលរួមឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងត្រចះត្រចង់អំពីបញ្ហាប្រឈមនាពេលខាងមុខដែលទាក់ទងនឹងច្បាប់អ៊ីនធឺណិត និងវិធានការបទប្បញ្ញត្តិនៃវិស័យអនឡាញ ដូចជាអនុក្រឹតស្ដីពីច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិ (NIG) ដែលទំនងជាបញ្ហាទាក់ទនងនឹងអត្តសញ្ញាណឌីជីថលរបស់អ្នកប្រើអ៊ីនធឺណិត។
ការចូលរួមរបស់វិស័យអភិវឌ្ឍន៍សង្គមក្នុងការតាក់តែងច្បាប់ក៏ត្រូវបានពិភាក្សាផងដែរ។ សង្គមស៊ីវិល និងតំណាងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលបានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភអំពីតួនាទីរបស់វិស័យអភិវឌ្ឍន៍សង្គមក្នុងដំណើរការតាក់តែងច្បាប់។ លោក ណុប វី បញ្ជាក់ថាថា វិស័យអភិវឌ្ឍន៍សង្គមស្វាគមន៍ក្នុងការផ្តល់ធាតុចូលក្នុងការធ្វើសេចក្តីព្រាង និងបង្កើតច្បាប់ប្រសិនបើមានការអនុញ្ញាត។ វានឹងលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាព និងតម្លាភាពរបស់ច្បាប់ ដរាបណាអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមានតួនាទីកាន់តែលេចធ្លោនៅក្នុងដំណើរការនេះ។ អ្នកស្រី ឆន សុគន្ធា បានបញ្ចប់ផ្នែកនៃកិច្ចពិភាក្សានេះ ដោយជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ចេញសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះជាសាធារណៈ និងទទួលយកមតិយោបល់ពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ។
លើសពីនេះ ព្រឹត្តិការណ៍រយៈពេលបីថ្ងៃបានផ្តល់ឱ្យអ្នកចូលរួមនូវព័ត៌មាន និងចំណេះដឹងអំពីសុវត្ថិភាពឌីជីថលនៅកម្ពុជាយ៉ាងទូលំទូលាយ។ អ្នកចូលរួមបានទទួលការយល់ដឹងស៊ីជម្រៅអំពីការវាយប្រហារតាមអ៊ីនធឺណិត វិធីសាស្ត្រដើម្បីការពារទិន្នន័យរបស់បុគ្គលម្នាក់នៅលើស្មាតហ្វូន របៀបប្រើប្រាស់វេទិកាទំនាក់ទំនងដែលមានសុវត្ថិភាព និងអ៊ិនគ្រីប និងស្ថានភាពនៃទិដ្ឋភាពឌីជីថលនៅក្នុងតំបន់មេគង្គ។ លើសពីនេះទៀត មានវគ្គពីរអំពីព័ត៌មានមិនពិត - របៀបកំណត់ព័ត៌មានមិនពិត និងព័ត៌មានមិនពិត។