ការសម្ភាស និងការសម្រួលទិន្នន័យ
លោក សំអាន ម៉ារឌី គឺជាប្រធានគ្រប់គ្រងផ្នែកព័ត៌មានវិទ្យា និងគេហទំព័រនៅ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី)។ លោកគ្រប់គ្រង និងពិនិត្យជារួមទៅលើគេហទំព័រ និងប្រព័ន្ធបណ្តាញរបស់អូឌីស៊ី ផ្តល់ការណែនាំ និងជំនួយបច្ចេកទេស និងធ្វើការលើការអនុវត្តគម្រោង។ នៅឆ្នាំ២០២២ លោកបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីចំណេះដឹងផ្នែកអក្ខរកម្មទិន្នន័យពីអ្នកជំនាញផ្នែកសារព័ត៌មាន។ លោកធ្លាប់ជាគ្រូបង្គោលក្នុងវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលអក្ខរកម្មទិន្នន័យសម្រាប់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល បុគ្គលិកអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល អ្នកសារព័ត៌មាន និងនិស្សិតប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់តំបន់។ លោកម៉ារឌី និងលោក វង្ស ពិសិដ្ឋ ដែលជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកស្រាវជ្រាវទិន្នន័យ និងប្រព័ន្ធព័ត៌មានភូមិសាស្ត្រ នៃអូឌីស៊ីបានសហការធ្វើសិក្ខាសាលាស្តីពីការសម្ភាសនិងការសម្រួលទិន្នន័យ ដែលមានអ្នកចូលរួមចំនួន២៩នាក់ (ស្ត្រី១១នាក់)។
ការសម្ភាសទិន្នន័យ មានភាពស្រដៀងគ្នាជាច្រើនជាមួយនឹងការសម្ភាសមនុស្ស។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ជំនួសឱ្យការសួរសំណួរទៅកាន់អ្នកជំនាញ អ្នកស្រាវជ្រាវរៀបចំខ្លួនដើម្បីវិភាគសំណួរប្រភេទណាដែលសំណុំទិន្នន័យអាចឆ្លើយបាន ដើម្បីអាចផ្តល់ព័ត៌មានថ្មីៗ។ ការសម្ភាស គឺជាដំណើរការមួយដែលទាមទារឱ្យមានការបង្កើតសម្មតិកម្ម បង្កើតសំណួរ និងវិភាគទិន្នន័យថ្មីដើម្បីសាកល្បងសម្មតិកម្ម។ សម្មតិកម្ម សំដៅទៅលើអ្វីដែលអ្នកសន្មត់ថាត្រឹមត្រូវដោយផ្អែកលើសាវតារបស់ប្រធានបទ និងបញ្ហា។ សម្មតិកម្ម កំណត់វិសាលភាពនៃប្រធានបទ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកផ្ទៀងផ្ទាត់ និងស្វែងរកការពិតដោយផ្អែកលើការសន្មត់យ៉ាងឆាប់រហ័ស។
សំណួរសម្រាប់សម្ភាស ដែលល្អមានលក្ខណៈបួនយ៉ាង៖ សំណួរទាំងនោះជួយអ្នកស្រាវជ្រាវឱ្យផលិតទិន្នន័យដើម្បីសាកល្បងសម្មតិកម្ម សំណួរទាំងនោះមិនទូលំទូលាយពេក សំណួរទាំងនោះផ្អែកលើសម្មតិកម្មដែលបានបង្កើតឡើងមុន និងសំណុំទិន្នន័យដែលមាន ហើយសំណួរទាំងនោះត្រូវតែអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកស្រាវជ្រាវវាស់វែងបញ្ហា ផលប៉ះពាល់ មូលហេតុ និងដំណោះស្រាយ។
ការវិភាគទិន្នន័យ រួមមាន ការប្រើប្រាស់ទិន្នន័យដើម្បីឆ្លើយសំណួរជាក់លាក់។ ដំណាក់កាលសំខាន់ៗ រួមមាន ការប្រមូលទិន្នន័យ ការវិភាគសំណួរ និងទស្សនីយកម្មទិន្នន័យ។ ដូច្នេះ ការមានជំនាញវិភាគទិន្នន័យល្អ និងចេះធ្វើការជាមួយសៀវភៅបញ្ជី និងស្ថិតិគឺចាំបាច់ណាស់។ ក្នុងអំឡុងពេលធ្វើបទបង្ហាញ លោក ម៉ារឌី បានចែករំលែកឧបករណ៍វិភាគទិន្នន័យជាច្រើនដូចជា៖ Microsoft Excel, Google Sheets, R Programming, SPSS, និង Python Programming Language។ ការសម្ភាសទិន្នន័យ អាចមានប្រយោជន៍ជាពិសេសក្នុងស្ថានភាពដែលការសម្ភាសមនុស្សមានភាពពិបាក។ ជាឧទាហរណ៍ ការអនុវត្តច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិរបស់កម្ពុជាទំនងជានឹងបង្កើតសំណុំទិន្នន័យបែបបរិមាណដ៏ធំមួយ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការផ្លាស់ប្តូរកើតឡើងពីច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិនៅក្នុងវិស័យអនឡាញ។ លើសពីនេះ ការកាត់បន្ថយសេរីភាពអ៊ីនធឺណិតអាចជាប្រធានបទដ៏រសើប ដែលមនុស្សជាច្រើនប្រហែលជាមិនចង់ពិភាក្សាជាសាធារណៈជាមួយអ្នកស្រាវជ្រាវ ដូចនេះការសម្ភាសទិន្នន័យនឹងជាជម្រើសមួយសម្រាប់ការយល់ដឹងពីផលប៉ះពាល់សង្គមនិងនយោបាយនៃអនុក្រឹតស្ដីពីច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិ។
ដើម្បីយល់ដឹងពីការស្វែងរកទិន្នន័យ ជំហានបន្ទាប់ផ្សេងៗគឺចាំបាច់ណាស់។ លោក ពិសិដ្ឋ បានពិភាក្សាអំពីសារៈសំខាន់នៃការធ្វើឱ្យទិន្នន័យមានភាពសាមញ្ញ ព្រោះវានាំទៅរកការយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់អំពីការរកឃើញ និងអាចជួយបង្កើតការយល់ដឹងថ្មីៗ។ ការសម្រួលទិន្នន័យ ក៏ធ្វើឱ្យទស្សនិកជនយល់ពីគំនិតស្មុគ្រស្មាញ ដែលកើតចេញពីសំណុំទិន្នន័យដែលពួកគេអាចមិនធ្លាប់ស្គាល់។
លោក ពិសិដ្ឋ ក៏បានពិភាក្សាអំពីបច្ចេកទេសសំខាន់បីដើម្បីសម្រួលទិន្នន័យ។ បច្ចេកទេសទីមួយគឺ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យការរកឃើញពីទិន្នន័យនោះទាក់ទងនឹងមនុស្ស។ លោក ពិសិដ្ឋ បាននិយាយថា “ការសម្រួលទិន្នន័យ គឺមានន័យលើសពីការធ្វើឱ្យសាមញ្ញ ប៉ុន្តែធ្វើឱ្យមនុស្សអាចយល់និងមានទំនាក់ទំនងនឹងប្រធានបទបាន” ។ ដូច្នេះ អ្នកស្រាវជ្រាវមិនគួររំពឹងថាទស្សនិកជននឹងយល់អំពីតួលេខ និងការវិភាគស្ថិតិដោយគ្មានជំនួយ និងការសម្រួលកិច្ចការវិភាគនោះទេ។ បច្ចេកទេសទីពីរគឺ ប្រើពាក្យសាមញ្ញ និងចៀសវាងពាក្យពិបាកៗ។ អ្នកស្រាវជ្រាវគួរតែជៀសវាងការប្រើពាក្យបច្ចេកទេសច្រើនពេក សរសេរប្រយោគវែង និងរួមបញ្ចូលការរកឃើញច្រើនក្នុងប្រយោគមួយ។ បច្ចេកទេសទីបី និងចុងក្រោយគឺ រាយការណ៍ចំនួនលេខនៅពេលសំដៅទៅលើភាគរយ (រាយការណ៍សមាមាត្រនៃផ្នែកទាំងមូល) និងសមាមាត្រ (រាយការណ៍ពីប្រភេទបុគ្គលធៀបនឹងបុគ្គលទាំងមូល)។ អ្នកស្រាវជ្រាវចាំបាច់ត្រូវគិតឱ្យបានហ្មត់ចត់ ថាតើមួយណាសមស្របជាង ដើម្បីឱ្យទស្សនិកជនអាចយល់បានយ៉ាងងាយនូវសារនោះ។
មុននឹងបញ្ចប់វគ្គ លោក ពិសិដ្ឋ បានរំលឹកអ្នកចូលរួមថា ការសម្រួលទិន្នន័យ មិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យការរកឃើញកាន់តែមានអត្ថន័យត្រង់ៗប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែការសម្រួលទិន្នន័យធ្វើឱ្យទស្សនិកជនក្លាយជាភ្នាក់ងារសំខាន់ក្នុងការសរសេរសាច់រឿង ដូច្នេះពួកគេអាចភាពទាក់ទងនឹងសាច់រឿង។ លោក ពិសិដ្ឋ ក៏បានស្នើឱ្យអ្នកចូលរួមសរសេររឿងអំពីវគ្គចែករំលែកនេះ ដោយស្វែងរកសម្មតិកម្ម និងសំណួរដោយប្រប្រាស់ទិន្នន័យ។