កម្មវិធីផ្ញើសារដែលមានសន្តិសុខ
ការប្រើប្រាស់កម្មវិធីផ្ញើសារអនឡាញគឺជាវិធីសាស្ត្រទំនាក់ទំនងដ៏ពេញនិយមបំផុតមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ គិតត្រឹមខែមករា ឆ្នាំ ២០២១ មានការតភ្ជាប់ទូរស័ព្ទចល័តចំនួន ២១ លានតំណភ្ជាប់ក្នុងចំណោមប្រជាជនសរុបចំនួន ១៦.៨ លាននាក់។ បើនិយាយមួយបែបទៀត សន្ទស្សន៍នៃការតភ្ជាប់ទូរស័ព្ទចល័តមានចំនួន ១២៥%។ ភាពពេញនិយមនៃការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទចល័តជាមួយនឹងគម្រោងទិន្នន័យផ្សេងៗបានបណ្តាលឱ្យមានបញ្ហាទាក់ទងនឹងសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិតគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ បញ្ហាកើតមានឡើងដោយហេតុថា បើទោះបីជាប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទចល័តនិងកម្មវិធីផ្ញើសារតាមអ៊ីនធឺណិតជារៀងរាល់ថ្ងៃ ប៉ុន្តែមានមនុស្សមិនច្រើនទេដែលដឹងពីបញ្ហាឯកជនភាពនិងមុខងារសន្តិសុខដែលផ្តល់ដោយកម្មវិធីផ្ញើសារ។ លោក ង៉ែត ម៉ូសេ ដែលជាទីប្រឹក្សា និងអ្នកជំនាញសន្តិសុខឌីជីថលដ៏លេចធ្លោរម្នាក់នៅកម្ពុជា បាននិយាយនៅក្នុងកម្មវិធី កម្ពុជា អាយស៊ីធីខែម ២០២២។
សន្តិសុខឌីជីថលសំដៅលើការអនុវត្តដែលមានគោលបំណងធានា និងការពារអត្តសញ្ញាណរបស់បុគ្គលម្នាក់នៅលើអ៊ីនធឺណិត។ នៅក្នុងយុគសម័យឌីជីថលដែលបច្ចេកវិទ្យាមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ការធានាសន្តិសុខព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនគឺចាំបាច់ដើម្បីការពារឯកជនភាព និងព័ត៌មានសម្ងាត់របស់បុគ្គលម្នាក់ៗពីចោរតាមអ៊ីនធឺណិត។ ការប្រាស្រ័យទាក់ទងតាមអ៊ីនធឺណិតដោយប្រើប្រាស់កម្មវិធីផ្ញើសារដែលផ្តល់ជម្រើសការពារសន្តិសុខតិចតួចឬគ្មានសោះ អាចបណ្តាលឱ្យមានការបែកធ្លាយទិន្នន័យ និងបណ្តាលឱ្យមានការចូលប្រើទិន្នន័យកុំព្យូទ័រដោយគ្មានការអនុញ្ញាត។
ដោយមើលឃើញពីសារៈសំខាន់នៃការពង្រឹងវិធានការសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត លោក ម៉ូសេ បានរៀបចំសិក្ខាសាលាដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយស្តីពីកម្មវិធីផ្ញើសារដែលមានសន្តិសុខក្នុងអំឡុងកម្មវិធី កម្ពុជា អាយស៊ីធីខែម ២០២២។ លោកបានបង្ហាញទិដ្ឋភាពទូទៅអំពីសន្តិសុខនៃការផ្ញើសារអនឡាញ ដោយផ្តោតលើវិធីសាស្ត្រផ្សេងៗក្នុងការជ្រើសរើសកម្មវិធីផ្ញើសារអនឡាញដែលមានសន្តិសុខ ធានាឯកជនភាពរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ និងការពារពីចោរលួចតាមអ៊ីនធឺណិត ។
នៅចំពោះមុខអ្នកចូលរួមចំនួន ៣៨នាក់ (១២នាក់ជាស្ត្រី) លោក ម៉ូសេ បានសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃការជ្រើសរើសកម្មវិធីផ្ញើសារដែលការពារភាពឯកជនរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ និងធានានូវព័ត៌មានហិរញ្ញវត្ថុរបស់ពួកគេ។ លោកក៏បានកត់សម្គាល់ផងដែរថាការជ្រើសរើសកម្មវិធីផ្ញើសារដោយប្រើកូដនីយកម្ម ប្រភពបើកទូលាយ និងការដាក់លេខសម្ងាត់២ជាន់ (2FA) គឺចាំបាច់ណាស់។
នៅពេលលោក ម៉ូសេ ឱ្យអ្នកចូលរួមផ្តល់និយមន័យនៃពាក្យកូដនីយកម្ម មានតែអ្នកចូលរួមមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះដែលអាចឆ្លើយតបនឹងសំណួររបស់គាត់បាន។ ទោះបីជាមានអ្នកចូលរួមមួយចំនួនដឹងពីអត្ថន័យនៃពាក្យកូដនីយកម្មនេះក្ដី ប៉ុន្តែពួកគេមិនអាចពន្យល់វាបានទេ។ បន្ទាប់មក លោក ម៉ូសេ បានពន្យល់ក្នុងន័យសាមញ្ញថា កូដនីយកម្ម គឺជាវិធីសាស្ត្រមួយដើម្បីកែប្រែ និងបំប្លែងព័ត៌មានទៅជាកូដដែលលាក់ខ្លឹមសារនៃសារដែលបានផ្ញើនោះ។
ដើម្បីធានាថាមានសន្តិសុខ កម្មវិធីផ្ញើសារត្រូវតែផ្តល់ជូននូវកូដនីយកម្មទាំងសងខាង ដែលដើរតួជាស្រទាប់បន្ថែមដើម្បីការពារឯកជនភាព និងដើម្បីការពារភាគីទីបីពីការអានសាររបស់អ្នកប្រើប្រាស់ និងទទួលបានព័ត៌មានសម្ងាត់ដែលអ្នកប្រើប្រាស់ម្នាក់បានផ្ញើទៅម្នាក់ទៀត។ លោក ម៉ូសេ បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ភាគីទីបី និងចោរតាមអ៊ីនធឺណិតអាចចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនង និងអានសារឯកជន និងព័ត៌មានរបស់អ្នកប្រើប្រាស់បាន ប្រសិនបើមិនមានមុខងារកូដនីយកម្មទាំងសងខាង ឬមុខងារនេះត្រូវបានបិទ។ ជាងនេះទៅទៀត កូដនីយកម្មទាំងសងខាងមិនមានស្រាប់នៅក្នុងកម្មវិធីដូចជា Telegram និង Facebook ទេ។ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវបើកមុខងារជាក់លាក់ណាមួយ ដើម្បី អាចប្រើប្រាស់ជាមួយមុខងារនេះ។ ដោយឡែក កម្មវិធីដូចជា Signal, Threema, Wire, និង Session ផ្តល់នូវជម្រើសការពារឯកជនភាព និងទិន្នន័យខ្លាំងជាង។ ការបង្កើនចំណេះដឹងផ្នែកឌីជីថលរបស់ប្រជាជន ជាពិសេសលើបញ្ហាសន្តិសុខឌីជីថល បានក្លាយជាចំណុចសំខាន់នៅក្នុងបរិបទនៃការបង្កើតច្រកទ្វារឌីជីថល ដែលនឹងគ្រប់គ្រងចរាចរណ៍អ៊ីនធឺណិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ អនុក្រឹតស្ដីពីច្រកទ្វារអ៊ីនធឺណិតជាតិ (NIG) នឹងចោទជាផលវិបាកដល់សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ប្រជាជនដូចជាសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិអំពីឯកជនភាព ការលាតត្រដាងទិន្នន័យអនឡាញរបស់មនុស្សដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ដូច្នេះហើយវាធ្វើឱ្យលំហពលរដ្ឋមានការធ្លាក់ចុះ។
កូដនីយកម្មទាំងសងខាងគឺជាយន្តការដ៏មានប្រសិទ្ធភាពដែលបន្ថែមស្រទាប់សន្តិសុខទៅក្នុងគណនីរបស់អ្នកប្រើប្រាស់។ ក្រៅពីព័ត៌មានបញ្ជាក់ការចូលរួមដូចជាឈ្មោះអ្នកប្រើប្រាស់ និងពាក្យសម្ងាត់ កូដនីយកម្មទាំងសងខាងនឹងទាមទារព័ត៌មានបញ្ជាក់ការចូលបន្ថែមដើម្បីចូលប្រើគណនី។ លិខិតសម្គាល់កូដនីយកម្មទាំងសងខាង ត្រូវបានផ្តល់ជូនតាមរយៈសារជាអក្សរ អ៊ីមែល ឬដោយប្រើកម្មវិធីផ្ទៀងផ្ទាត់ភាគីទីបី។ លោក ម៉ូសេ បានបង្ហាញថា ទោះបីជាឈ្មោះអ្នកប្រើប្រាស់ និងពាក្យសម្ងាត់របស់អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវបានលួចក៏ដោយ ក៏កូដនីយកម្មទាំងសងខាង ជួយការពារគណនីរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ពីការលួចចូលផងដែរ។ លោកបានណែនាំអ្នករាល់គ្នាជ្រើសរើសកម្មវិធីសារដែលមានមុខងារនេះ ហើយបើកដំណើរការវាដើម្បីការពារខ្លួន និងគណនីរបស់ពួកគេពីការលួចចូល។